Badanie kału najczęściej wykonuje się w celu wykrycia inwazji pasożytów jelitowych.

Idealnie było by, aby profilaktyczne badanie kału uzupełniało profilaktyczne podawanienie leków przeciwpasożytniczych. Dzięki temu częstość podawania leku, który przecież nie jest zupełnie obojętny dla organizmu może ulec zmniejszeniu, a rodzaj stosowanych leków oraz ich dawki są celniej dobierane.

Leki przeciwpasożytnicze nie działają profilaktycznie. Oznacza to, że nie zabezpieczają przed zarażeniem się robakami, działają tylko na aktywną inwazję pasożytów jelitowych .

Profilaktyczne odrobaczenie, czyli podawanie leków „w ciemno” ma swoje wady:

• typowe leki oraz dawki stosowane profilaktycznie nie działają na wszystkie pasożyty np. pierwotniaki czy niektóre nicienie,
• nie wszystkie zwierzęta są zarobaczone, a co za tym idzie dostają leki, których nie potrzebują,
• coraz większym problemem staje się lekooporność pasożytów, czyli ta sama sytuacja którą mamy w przypadku antybiotyków i bakterii. Pojedyncza dawka leku, którą standradowo podaje się przy odrobaczeniu profilaktycznym może nie zadziałać na wszystkie pasożyty, zostaną tylko te najsilniejsze i najbardziej oporne.

Badanie kału też niestety nie jest metodą idealną. Zdarza się, że mimo obecności

pasożytów badanie może wyjść fałszywie ujemnie tzn. mamy do czynienia z zarobaczeniem, ale nie znaleźliśmy jaj pasożytów w badaniu. Najczęściej ma to miejsce przy mało nasilonej inwazji, a także w jej wczesnym stadium. W tzw. okresie prepatentnym pasożyta rozwijają sie formy larwalne, ale nie ma jeszcze form dorosłych, zdolnych do składania jaj, których poszukuje się w badaniu kału. Okres ten jest różny w zależności od pasożyta i trwa od kilku do nawet kilkunastu tygodni. W tym czasie rozwijające się larwy mogą już dawać objawy jak np. biegunki.

Pasożyty mogą też wydalać jaja nieregularnie, dlatego w pojedynczej próbce kału możemy ich nie znaleźć.

Odrobaczanie w ciemno z reguły stosujemy u szczeniąt i kociąt, ponieważ wiadomo jakie pasożyty zwykle dotyczą tej grupy wiekowej. Zdecydowana większość maluchów jest zarażona nicieniami (glisty, tęgoryjce) drogą śródmaciczną lub laktogenną (przez mleko matki). Regularne odrobaczanie co miesiąc przez pierwsze pół roku życia skutecznie eliminuje ten problem. Duże zarobaczenie w tym okresie może zmniejszać skuteczność szczepień, powodować silne biegunki, a nawet prowadzić do śmierci. Po ukończeniu 6 miesiąca życia powinniśmy przejść z „profilaktycznej tabletki” na profilaktyczne badanie kału a jeszcze lepiej- połączyć te metody. Zalecamy odrobaczanie w ciemno zwierząt wychodzących co pół roku, a kotów nie opuszczających domów – co rok. W połowie tego czasu zalecamy zaś badanie kału.

W ten sposób wykryjemy nietypowe pasożyty lub takie, na które nie działa standardowe odrobaczenie. Zaś podając leki „w ciemno” zadziałamy na ewentualne inwazje pasożytnicze, których nie udało się wykryć w badaniu choćby z powodu wspomnianego okresu prepatentnego.
Należy też dodać, iż niektóre kraje wymagają odrobaczenia zwierzęcia w kierunku tasiemca bąblowca wielojamowego przed przekroczeniem ich granicy. Więcej informacji w artykule o podróżach zagranicznych -> http://www.weterynarz-muchobor.pl/wyjazd-za-granice/

Badanie kału powinno być przeprowadzone przez 3 kolejne dni lub jednorazowo z próby zbiorczej z próbek kału zbieranych przez 3 dni lub 3 próbek zbieranych co drugi dzień. Większa ilość prób praktycznie eliminuje ryzyko fałszywie ujemnego badania (nie znalezienia jaj/oocyst) przy aktywnej inwazji pasożytniczej. Wielkość próbki powinna odpowiadać mniej więcej wielkości orzecha laskowego-orzecha włoskiego. Próbki do czasu badania powinny być przechowywane w lodówce w temp. 4-8 stopni Celsjusza (niższa temp może uszkodzić jaja, w wyższej temp może dochodzić do pleśnienia kału).

Badanie kału może wyjść fałszywie ujemne w początkowej fazie inwazji – kiedy pasożyty jeszcze nie zaczęły składać jaj.
Przy podejrzeniu biegunki wywołanej przez Giardia intestinalis (Giardia lamblia) lub Tritrichomonas foetus lekarz może zalecić badanie kału świeżego (max. 15 minutowego).

W Gabinecie Weterynaryjnym Muchobór w przypadku badań profilatkycznych standardowo wykonujemy 3 badania kału – flotację oraz dwa rozmazy. Przy podejrzeniu niektórych chorób lekarz weterynarii może zalecić dodatkowe badania (badanie Baermana w kierunku larw nicieni płucnych Angiostrongylus vasorum, Aelurostrongylus abstrusus, test płytkowy w kierunku Giardia, badanie PCR w kierunku Tritrichomonas i in.).

Poza badaniem kału opiekun zwierzęcia powinien chronić swojego pupila przed zarażeniem pasożytami:

• należy zawsze sprzątać odchody zwierzęcia, traktując je jako potencjalne źródło zarażenia pasożytami,

• nie należy spuszczać odchodów w toalecie (jaja mogą zanieczyszczać wodę),

• należy uniemożliwić zjadanie odchodów innych zwierząt, a także lizania i zjadania ziemi, trawy, odpadów itd.

• należy regularnie podawać preparaty przeciwpchelne, ponieważ pchły przenoszą larwy tasiemca psiego (Dipylidium caninum), który jest pasożytem zarówno psim, jak i kocim.

W lutym 2017 roku lek. wet. Marzena Kwiatkowska ukończyła kurs z technik mikroskopowych stosowanych w diagnostyce inwazji pasożytniczych prowadzony przez lek. wet. Dawida Jańczaka w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego w Warszawie.

Autor:
lek. wet. Marzena Kwiatkowska
lek. wet. Zbigniew Krasowski